Nieuwe beheerstrategie voor muskusrattenbeheer in 2018

In 2018 worden de resultaten van de landelijke veldproef muskusrattenbeheer vertaald in een nieuwe beheerstrategie. Dit vindt plaats in een aantal landelijke werksessies met deskundigen. Op dit moment is nog niet te voorzien wat het effect van de te kiezen strategie op de begroting is. Van de in 2017 geteste innovaties blijkt vooral de Clickey-technologie veelbelovend. Proeven met dit op afstand waarnemen van dichtgeslagen muskusrattenvallen worden in 2018 uitgebreid. Daarnaast volgt het waterschap ook de ontwikkelingen van andere innovatieve technieken. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan eDNA (environmental-DNA), een methode om dieren op te sporen via DNA dat achtergelaten wordt in bijvoorbeeld faeces of urine.

Verbeterde werkprocessen dragen bij aan verbeterde uitvoering waterbeheertaken

In de legger ligt vast wat de afmetingen zijn van de watergangen in het beheergebied en wie ervoor verantwoordelijk is. In 2017 is het leggerproces sterk verbeterd. Dit betekent dat we onderdelen van de legger sneller en effectiever kunnen herzien en opnieuw laten vaststellen door middel van openbare procedures. Met name leggeronderdelen van het stedelijk gebied komen daarbij aan de orde. Daarnaast actualiseren we de meerjarenonderhoudsplannen van de watergangen en de keringen volgens de jaarlijkse procedures. Specifieke aandacht is in 2018 gericht op het baggeren van de zijvaarten. Hier speelt de vraag of het oorspronkelijke aanlegprofiel nog wel het gewenste leggerprofiel is.

Meten en monitoren van waterstanden en debieten

Er is een verbetertraject gestart “Meten en Monitoren”. De afgelopen twee jaar heeft daarbij de nadruk gelegen op het verbeteren van het meet- en monitoringsproces met als doel het verhogen en borgen van de gegevenskwaliteit. In 2018 optimaliseren we het meetnet en sluiten we beter aan op de in de organisatie levende informatiebehoefte. Daarnaast worden de offline meetinstrumenten uitgefaseerd en vervangen door online metingen. Deze overgang geldt zowel voor het oppervlaktewater als voor het grondwater en loopt ook door na 2018.

Flexibel peilbeheer als antwoord op veranderende neerslagpatronen

Flexibel peilbeheer is een instrument waarmee steeds vaker optredende periodes van droogte of wateroverschot opgevangen kunnen worden. De mogelijkheden van flexibel peilbeheer worden meegenomen in de pilot ‘slim malen’ bij gemaal Buma (zie kopje energie en gemalen). Op basis van de resultaten gaan we kijken hoe dit ook bij andere gemalen toegepast kan worden.

Beleid kavelsloten uitgekristalliseerd in 2018

Aangelanden zijn zelf verantwoordelijk voor het op orde houden van de kavelsloten. In de afgelopen jaren heeft het waterschap daarover intensief gecommuniceerd. In 2018 wordt bekeken in hoeverre de huidige werkwijze toereikend is en of er aanvullend beleid nodig is ten aanzien van kavelsloten.

In verbinding met en participatie van de samenleving

In het bestuursprogramma ligt de ambitie vast om de verbinding met de samenleving te versterken. Op het gebied van beheer en onderhoud heeft het waterschap hier in 2017 concreet invulling aan gegeven met een bewonersinitiatief in Lelystad. Bewoners uit de wijken Waterwijk en De Landerijen in Lelystad maaien zelf de taluds van de watergangen op basis van een overeenkomst met het waterschap. Ook in de ´kop van de NOP´ zijn er met een natuurvereniging afspraken gemaakt over het uitvoeren van maaiwerkzaamheden langs de watergangen. Komende jaren zullen we ons blijven richten op dit soort initiatieven die uit de samenleving komen.

In 2018 wordt gestart met het optimaliseren van het grondwatermeetnet. Als eerste gebeurt dit voor de TOP Verdrogingsgebieden Schokland, Zuidlob en Oosterwold. Hierbij wordt samengewerkt met de waterschappen Vechtstromen en Drents Overijsselse Delta. Het uiteindelijke doel is een gebiedsdekkend grondwatermeetnet. Hiervoor wordt een ontwerp gemaakt.

Het reguleren van grondwateronttrekkingen is inmiddels ingebed in de reguliere werkprocessen van het waterschap. Het grondwaterbeleid wordt op een aantal punten verbeterd en aangepast. Het uitgangspunt van het nieuwe grondwaterbeleid is de klant zo goed mogelijk te bedienen: duidelijke regels en snellere afhandeling van procedures. Besluitvorming over het herijkte beleid is voorzien in 2018.

In 2016 heeft de Algemene Vergadering het “Kader behoud watererfgoed” vastgesteld. Dit betekent dat het waterschap bij zijn onderhoudstaken zorgt voor het behoud van de watererfgoedobjecten. Om ervoor te zorgen dat de kosten van het behoud van het watererfgoed niet te hoog worden, zijn in het watererfgoedkader een aantal pragmatische keuzes gemaakt: “We focussen op de meest waardevolle objecten” en “we behouden niet per se alle objecten van hetzelfde type”. In 2018 wordt het watererfgoedobject ‘Hevel Kadoelen’ gerenoveerd. Daarbij maken we de pomp zichtbaar en plaatsen we een informatiebord.

Voor de Noordoostpolder is het waterschap, samen met gebiedspartners en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, gestart met het koppelen van het unieke ‘verhaal van de polder’ aan watererfgoed. Doel hiervan is om het water en de geschiedenis meer tastbaar en beleefbaar te maken. Hiervoor zijn in 2017 verhalen opgehaald bij Flevolanders en is gewerkt aan een visie op het vertellen van dit verhaal. Begin 2018 wordt dit project afgerond. In 2018 onderzoeken de betrokken partijen ook nieuwe kansen om dit verhaal te vertellen en waar mogelijk te verbreden naar heel Flevoland. Daarnaast blijft het waterschap het medegebruik van watersysteem en keringen stimuleren door inzet van het Dijk & Waterfonds.

Nieuwe Natuur

De provincie Flevoland is bezig met de realisatie van het Programma Nieuwe Natuur. Het waterschap is hier vanuit zijn reguliere taak (watertoets/vergunningverlening) bij aangesloten. Twee projecten hebben voor het waterschap een meer strategisch belang: de natuurontwikkeling in Noorderwold (Eemvallei) en nabij Schokland. De Algemene Vergadering heeft in 2017 besloten de ontwikkeling van nieuwe natuur aan de zuidkant van Schokland te ondersteunen en een financiële bijdrage te leveren aan waterhuishoudkundige maatregelen. Ten slotte proberen we werk met werk te maken door vanuit ons programma natuurvriendelijke oevers een bijdrage te leveren aan het programma Nieuwe Natuur, bijvoorbeeld het project 'Grote Trap' in Zuidelijk Flevoland, dat in 2018 afgerond wordt.

Duurzaam malen is het kernbegrip voor onze gemalen in 2018. De doelen en maatregelen om dit in te vullen zijn vastgelegd in het `Masterplan Duurzame Energie`. Op verschillende manieren zetten we in 2018 stappen om het energieverbruik van onze gemalen te verduurzamen. Bij de gemalen Wortman, de Blocq van Kuffeler en Lovink worden in 2018 zonnepanelen gerealiseerd. Gemaal Vissering ondergaat de komende jaren een grootscheepse renovatie. We dagen de markt daarbij uit om onze doelen voor duurzaamheid te realiseren. Bij gemaal Vissering gaan we ook kijken of we koude kunnen leveren aan de industrie in de omgeving. Bij gemaal Colijn wordt in samenwerking met omliggende agrariërs gekeken naar mogelijkheden om een windpark aan te leggen. Bij gemaal de Blocq van Kuffeler wordt met partners in het gebied gekeken of er mogelijkheden zijn om energieneutraal te worden. In lijn met het bestuursprogramma willen we hierbij op een participatieve manier met de omgeving zoeken naar mogelijkheden om de bemaling energieneutraal te maken.

Verder loopt bij gemaal Buma een pilot waarbij door slim te malen en door slim energie in te kopen kosten bespaard kunnen worden. Ook leveren we een bijdrage aan duurzaamheid doordat we een betere balans tussen vraag en aanbod op het stroomnetwerk realiseren. Bij de gemalen Lovink en Colijn worden ten slotte bemalingsprocessen gemonitord ook met het doel om het bemalingsregime te verduurzamen.

Wateroverlast is een belangrijk thema voor het waterschap. Met name in het bodemdalingsgebied in de Noordoostpolder ligt een complexe opgave. Het waterschap werkt hieraan via twee sporen. Voor het korte termijnspoor is in 2018 besluitvorming voorzien over het uitvoeren van een maatregelen waarmee de kans op wateroverlast kan worden beperkt.

Daarnaast wordt in het gebiedsproces ingezet op een lange termijnoplossing. In de afgelopen jaren stond dit gebiedsproces vooral in het teken van het informeren van betrokkenen over bodemdaling en de gevolgen die dat heeft voor de gebruiksmogelijkheden. Nu is er een nieuwe fase van start gegaan waarin, naast de korte termijn maatregel, de geleidelijke aanpassing in het landgebruik centraal staat. Nadat het waterschap een besluit heeft genomen over de korte termijnmaatregel, zal het waterschap een rol in het gebiedsproces blijven spelen door het uitvoeren van onderzoek naar de vernatting die door agrariërs wordt ervaren en als inhoudelijk adviseur bij de transitie naar een passend landgebruik.

Van 2016 tot 2020 loopt de pilot Spaarwater. In deze pilot verkent het waterschap in nauwe samenwerking met provincie, kennisinstellingen en enkele Flevolandse agrariërs of bodemdaling is af te remmen met innovatieve en waterbesparende drainagetechnieken. De pilot is gestart op twee locaties: het landbouwgebied ten zuidwesten van Emmeloord en in Zuidelijk Flevoland. In 2018 richt de pilot Spaarwater zich vooral op het meten, monitoren en inregelen van de aansturing van de drainagesystemen.

Met gebiedspartners (o.a. binnen het Actieplan Bodem en Water) werkt het waterschap de komende jaren aan bewustwording over de omvang en consequenties van bodemverdichting, o.a. voor de waterbergende functie van de bodem. Zowel landelijk als in Flevoland lopen hiervoor verschillende initiatieven om kennis gericht op het verbeteren van de bodemkwaliteit te ontwikkelen en te verspreiden. Daarbij richten we ons zowel op de agrariërs zelf als op het agro-bedrijfsleven. Het komende jaar blijft het waterschap met deze partijen hierop inzetten en vergroot het waar mogelijk het kennisnetwerk.

Mede in het kader van de uitwerking van de Deltabeslissing ruimtelijke adaptatie voert het waterschap in de komende twee jaren een brede watersysteemverkenning uit om het inzicht over het functioneren van het watersysteem te vergroten. In een aantal stappen en met oog voor toekomstige ontwikkelingen onderzoeken we hoe we het watersysteem verder kunnen optimaliseren en klimaatbestendig kunnen maken. Naast kennisontwikkeling gaan we de komende jaren door met het aanleggen van duurzame oevers. Deze leveren een positieve bijdrage aan het waterbergend vermogen van het watersysteem. Afhankelijk van de resultaten en inzichten kan hier een maatregelenprogramma uit voortkomen.

Het huidige wateraanvoerbeleid wordt geactualiseerd en verbreed naar beleid voor waterbeschikbaarheid en gaat over de vraag en aanbod van zoetwater. Dit beleid zal onder andere invulling geven aan de landelijke deltabeslissing. In 2018 vindt een bestuurlijke discussie plaats over de herijking. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan een onderzoeksagenda voor de langere termijn.

In reguliere situaties treft het waterschap maatregelen om te voorzien in een goede waterkwaliteit en voldoende water. Nu het windmolenpark bij de Westermeerdijk is gerealiseerd kan de aanleg van de permanente hevel Westermeerdijk van start. Begin 2018 wordt dit project gerealiseerd. De hevels hebben als doel de waterkwaliteit in het gebied achter de Westermeerdijk te verbeteren. Dit is nodig voor de intensieve tuinbouw en bollenteelt die daar nu plaatsvindt.

In de tussentijd werkt het waterschap continu aan het optimaliseren van het watersysteem. De Algemene Vergadering heeft eind 2016 besloten tot het uitvoeren van de businesscase ‘optimaliseren waterinlaat’. Door het inlaten van water verdergaand te automatiseren kan het waterschap beter sturen op vraag en aanbod van zoetwater. De voorbereidingen voor de uitrol hiervan zijn gestart, zodat in 2018 de uitvoering in het veld plaats kan vinden. Het idee is om door optimalisatie van het waterinlaatsysteem de waterinlaat te beperken waardoor er ook minder water uitgemalen hoeft te worden. Dit levert een energiebesparing, maar ook een waterbesparing op en daarmee ook een kostenbesparing.